سردخانه زیر صفر چیست و انواع آن کدام‌اند؟
سردخانه زیر صفر عملکردی مشابه با یخدان‌های قدیمی دارد. بشر در زمان‌های گذشته برای نگهداری از مواد غذایی از غار‌ها استفاده می‌نموده است و به مرور زمان یخدان‌ها که با ساختار منحصر به فرد ساخته می‌شدند به عنوان نگهدارنده مواد غذایی به کار برده می‌شد. امروزه همراه با پیشرفت تکنولوژی و ساخت دستگاه‌های جدید، سردخانه زیر صفر با هدف نگهداری از محصولات مختلف در دمای پایین برای طولانی مدت به کار گرفته می‌شود.
سردخانه زیر صفر چیست؟
در بسیاری موارد لازم است تا مواد غذایی یا محصولات مختلف کشاورزی و دارویی به تعداد بالا و برای مدت زمان طولانی‌تری ذخیره شوند تا در موقعیت مناسب برای توزیع به مراکز مربوطه انتقال داده شوند. سردخانه زیر صفر عملکردی مشابه با یخچال و فریزر خانه را دارد که در ابعاد بزرگتر و انواع مختلف طراحی و تولید می‌شود. سؤالی که مطرح می‌شود این است که سردخانه زیر صفر چیست و از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟
از مهم‌ترین وظایف سردخانه زیر صفر ایجاد سرما و نگهداری از آن در یک فضا و محفظه ایزوله است و این به معنای گرفتن گرما از محصول، انتقال آن به بیرون و تولید برودت است. سردخانه زیر صفر در دسته انواع سردخانه بر اساس دما قرار می‌گیرد که برای انجماد و نگهداری محصولات پروتئینی مانند گوشت و مرغ و محصولات دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دمای به کار رفته در سردخانه زیر صفر معمولاً بین 18- الی 20- درجه سانتی گراد است که در برخی موارد ممکن است به 40- درجه سانتی گراد نیز برسد که در این نوع، از تجهیزات خاصی استفاده می‌شود.
افزایش مصرف غذا‌های منجمد موجب شد تا تولید‌کنندگان و صادرکنندگان محصولات پروتئینی، کشاورزی مانند خرما، محصولات لبنی مانند بستنی، انواع خمیر‌های پیش پخت نان و… از مصرف‌کنندگان اصلی بازار سردخانه زیر صفر باشند. از جمله کاربرد‌های سرخانه زیر صفر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فروشگاه‌ها و مراکز خرید بزرگ مانند هایپر مارکت‌ها
- فروشگاه‌های کوچک مواد غذایی برای نگهداری از انواع گوشت، مرغ، پنیر پیتزا و…
- کارخانجات مختلف مانند بستنی سازی، تولید محصولات غذایی منجمد
- کشتارگاه‌های گوشت و مرغ
- رستوران‌ها و سالن‌های غذاخوری برای نگهداری محصولات پروتئینی
- نگهداری از برخی محصولات گلخانه‌ای و باغی
- استفاده در صنعت داروسازی برای نگهداری دارو و واکسن‌های حساس به دما
معرفی انواع سردخانه زیر صفر
سردخانه زیر صفر با هدف فرآیند سرماسازی و نگهداری از محصولات و مواد غذایی ساخته می‌شود. این سردخانه بر اساس دسته‌بندی‌های مختلف مانند نوع محصول، مکان، ابعاد و نوع گاز استفاده شده برای تولید برودت طراحی و ساخته می‌شوند. انواع سردخانه زیر صفر را می‌توان در دسته‌بندی‌های زیر قرار داد:
۱. سردخانه زیر صفر بر اساس ابعاد و حجم
- سردخانه اتاقی یا کوچک
این نوع سردخانه برای فضا‌های کوچک یا متوسط قابل استفاده است. بیشترین کاربرد آن در هتل‌ها، رستوران‌ها، سوله‌های انبار میوه و مراکز توزیع مواد غذایی است. از آنجایی که اندازه سردخانه زیر صفر اتاقی کم است در برخی موارد به یونیت مجهز است. از مهم‌ترین مشخصه‌های این نوع سردخانه، کم بودن مدت زمان نگهداری محصولات در آن است.
برای نصب و راه‌اندازی سردخانه اتاقی زیر صفر باید تمامی قسمت‌های اتاق از جمله کف، سقف، دیواره‌ها و درب عایق‌بندی شود و سپس تمامی تجهیزات مربوطه نصب شود. نوع سردخانه و ابعاد آن تأثیر مستقیمی در تعیین قیمت آن دارد.
- سردخانه کانکسی یا متحرک
در مواقعی که کاربر نیاز به سردخانه با ابعاد کوچک یا متوسط دارد اما امکان نصب آن را در فضای محدود اتاق را ندارد، سردخانه متحرک یا کانکسی بهترین گزینه برای انتخاب خواهد بود. سردخانه زیر صفر کانکسی در سه مدل متحرک، ثابت و ویترینی طراحی و ساخته می‌شود.
یکی از مهم‌ترین ویژگی این نوع سردخانه، قابل حمل بودن و امکان جابجایی آن است. به همین علت می‌توانید هر کجا که لازم است آن را قرار داده و استفاده کنید.
- سردخانه صنعتی
سردخانه زیر صفر صنعتی با توجه به نامش برای صنایع مختلف در ابعاد و حجم بزرگتر طراحی و راه‌اندازی می‌شود. بیشتر تولید‌کنندگان و افرادی که به عنوان توزیع‌کننده یا عمده فروش نیاز دارند مواد غذایی یا محصولات دیگر را برا مدت زمان طولانی انبار یا ذخیره کنند، سردخانه زیر صفر صنعتی را انتخاب می‌کنند.
این مدل سردخانه از اتاق‌های سردکن متعدد تشکیل شده است که بر اساس محصول منجمد یا غیر منجمدی که می‌خواهند نگهداری کنند، دسته‌بندی می‌شوند. زیرا هر محصول دما و برودت متفاوتی را دریافت خواهد کرد. این سردخانه کمک می‌کند تا از مواد غذایی، لبنی، پروتئینی، انواع دارو‌ها و… برای مدت زمان طولانی بدون فاسد شدن نگهداری کرد. با توجه به نوع کاربری و ابعاد سردخانه صنعتی، قیمت آن نیز از سایر انواع بیشتر خواهد بود.
۲. سردخانه زیر صفر بر اساس گاز مبرد
در تقسیم‌بندی انواع سردخانه زیر صفر، می‌توان آن را بر اساس گاز مبرد به دو مدل زیر دسته‌بندی کرد:
- سردخانه زیر صفر آمونیاکی برای استفاده در سردخانه‌های بزرگ مانند کارخانجات
- سردخانه زیر صفر فریونی برای استفاده در سردخانه‌های با ابعاد کوچک و متوسط
اصلی‌ترین تجهیزات سردخانه زیر صفر
یکی از مهم‌ترین بخش‌های طراحی و ساخت سردخانه زیر صفر، تجهیزات آن است. هر چه این قسمت‌ها کیفیت و توانایی بالایی داشته باشند، می‌توانند دمای مطلوب را تولید و به محصولات برسانند در نهایت موجب افزایش کیفیت کارایی سردخانه خواهند شد.
از اصلی‌ترین تجهیزات سردخانه زیر صفر می‌توان موارد زیر را نام برد:
۱. کمپرسور سردخانه زیر صفر
از اصلی‌ترین و اساسی‌ترین تجهیزات سردخانه زیر صفر که در عملکرد آن تاصیر به سزایی دارد، کمپرسور است. این قطعه وظیفه دارد تا هوا را فشرده و متراکم کند. در اثر این کار، دمای گاز مورد استفاده در سردخانه افزایش پیدا می‌کند. کمپرسور اسکرو بیتزر و کمپرسور اسکرال دانفوس از بهترین انواع کمپرسورها هستند.
یکی از نکات مهم در انتخاب کمپرسور سردخانه زیر صفر، میزان توانایی آن در تولید برودت است در نتیجه هنگام انتخاب و خرید آن باید به فاکتور‌هایی مانند محاسبه بار برودتی سردخانه، اواپراتور و دمای کندانسور توجه داشته باشید.
۲. کندانسور
کندانسور دستگاهی است که کمک می‌کند مبرد گازی به شکل مایع در بیاید. این قطعه بین کمپرسور و شیر انبساط چیلر قرار می‌گیرد. خنک کردن مبرد و تغییر آن از حالت گاز به مایع از مهم‌ترین وظایف کندانسور به حساب می‌آید که این کار با هدف تداوم چرخه تبرید تراکمی سردخانه انجام می‌شود. در واقع عملکرد سردخانه به دو قطعه کندانسور و کمپرسور بستگی دارد، با این کار گاز‌های فشرده شده توسط کمپرسور با کمک کندانسور کاهش دما پیدا کرده و در نهایت برودت را ایجاد می‌کنند.
۳. اواپراتور
اواپراتور سردخانه یا خنک‌کننده وظیفه دارد تا هوای اتاق‌های داخل سردخانه را خنک و سرد کند. در واقع این قطعه کمک می‌کند تا جریان هوای داخل سردخانه خنک شده و محیط مطلوبی را برای نگهداری محصولات بسازد. عملکرد سردخانه با وجود اواپراتور بدین صورت است که دمای سرد تولید شده توسط شیر انبساط و کندانسور با کمک اواپراتور وارد محیط کلی شده و با استفاده از دمنده‌ها به هر یک از اتاقک‌های سرد کن انتقال داده می‌شود.
سایر تجهیزات سردخانه زیر صفر عبارتند از:
- تابلو برق
- تجهیزات کنترل‌کننده دما و شیر آلات
- دیفراست یا یخ زدا
- شیر انبساط ( مانند شیر انبساط دانفوس )
- درین
- اتصالات و لوازم کنترلی
گاز سردخانه زیر صفر
برای این نوع سردخانه ها می‌توانید از گاز r407c و یا گاز r22 استفاده کنید، اما باید توجه داشته باشید که دمای گاز خروجی از سوپاپ بالاتر از 162 تا 176 نرود، در غیر این صورت باعث آسیب دیدن کمپرسورتان خواهد شد.
نحوه طراحی و اجرای سردخانه زیر صفر
یکی از نکات مهم در طراحی و ساخت انواع سردخانه زیر صفر، تعیین و محاسبه ظرفیت و بار برودتی آن است که تأثیر به سزایی در انتخاب کمپرسور و کندانسور سردخانه دارند. در واقع انجام محاسبات میزان سرمایشی سردخانه مطابق با دمای محصول منجمد شده صورت می‌گیرد تا کمپرسور توانایی تأمین بار برودتی را داشته باشد. معمولاً محصولات با دمای منفی و زیر صفر به سردخانه انتقال داده می‌شوند. در برخی موارد می‌توان محصولات غیر منجمد مانند رطب را وارد سردخانه زیر صفر کرد و آن‌ها را در فضایی با میزان دمای 10- الی 15- درجه سانتی‌گراد نگهداری کرد.
برای طراحی سردخانه زیر صفر لازم است تا تجهیزاتی انتخاب شوند که بتوانند دما را تا میزان مطلوبی کاهش داده و بدون بروز مشکل یا آسیبی در این دما کارایی مناسبی داشته باشند. با توجه به اینکه در برخی موارد دمای سردخانه زیر صفر به 40- درجه سانتی‌گراد می‌رسد این مسأله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در اجرای سردخانه زیر صفر ابتدا دیواره‌ها، کف و سقف نصب و عایق‌بندی شده و در نهایت درب سردخانه نصب می‌شود.
سخن پایانی
بسیاری از مواد غذایی مورد استفاده در طول روز اگر در دمای محیط و گرما قرار داده شوند، به سرعت دچار خرابی شده و فاسد می‌شوند. رشد باکتری‌ها از مهم‌ترین عوامل فساد مواد غذایی و محصولات مختلف است.
از این رو سردخانه زیر صفر با میزان دمای منفی و زیر صفر درجه سانتی‌گراد علاوه بر نگهداری از محصولات منجمد شده کمک می‌کند تا میزان حرارت محصولات مختلف از جمله میوه‌ها، مواد پروتئینی گوشتی، مواد لبنی، محصولات پزشکی و دارویی گرفته و تا مقدار زیادی کاهش پیدا کند.
این کار باعث می‌شود تا بتوانید مواد را برای مدت طولانی‌تر بدون خراب شدن در هر زمان و مکان داشته باشید. سردخانه زیر صفر در انواع مختلف بر اساس ابعاد، نوع محصول نگهداری شده و گاز مبرد دسته بندی می‌شود که هر یک کاربری مخصوص خود را دارد. انتخاب تجهیزات مناسب و با کیفیت در طراحی و راه اندازی سردخانه زیر صفر در کارایی و افزایش بهره وری آن تأثیر به سزایی دارد.
سوالات متداول
بازه دمایی سردخانه های زیر صفر چقدر است؟
این بازه بسته به نوع محصولی که در انها نگهداری می‌شود، متفاوت است؛ برای نگهداری گوشت و مرغ بازه بین -18 تا -20 درجه سلسیوس است و برای نگهداری بستنی -25 درجه نیاز است.
دلیل یخ زدگی اواپراتور سردخانه زیر صفر چیست؟
عواملی مانند مشکل در دیفراست، باز و بسته شدن زیاد درب سردخانه، خرابی فن اواپراتور و… می‌توانند باعث به وجود آمدن یخ زدگی شوند.
0 دیدگاه برای این مطلب ثبت شده است